9 هزار بنگاه چینی تحت تحریم‌های غربی قرار دارند

تنها با بررسی حجم زیادی از مدیران سطح بالای اقتصاد جهان که امروزه در حال سفر به چین هستند، متوجه این می‌شویم که شکل اقتصاد چین در حال بازگشت مجدد به دوران پیش از کووید-19 است. در بین این مدیران می‌توان به ایلان ماسک و جیمی دایمن، مدیر جی‌پی مورگان، اشاره کرد. صدها نام بزرگ دیگر در دنیای کسب‌وکار جهان هم طی سه ماه اخیر چنین سفرهایی به چین داشته‌اند. شی ژینپینگ سطح بالاترین مدیران دولت خود را به استقبال آن‌ها فرستاده‌است تا چین بتواند این پیام را به تمام جهان مخابره کند: «کسب‌وکار از سر گرفته می‌شود.»

تمام این خبرهای خوب و دلگرم‌کننده طی مدت کوتاهی از بین می‌روند. مدیران به سرعت متوجه می‌شوند که محیط چین آن‌قدرها هم با آغوش باز پذیرای آن‌ها نیست. دولت چین در ماه آوریل یک قانون ضد خرابکاری را تقویت کرد که پیش از آن هم به اندازه کافی سختگیرانه بود. دستگاه‌های امنیتی و ضدجاسوسی چین مسئول برخورد به پرونده‌های تهدیدهای امنیتی از سوی بنگاه‌های آمریکایی شده‌اند. قوانین پیچیده و سختگیرانه‌ای که مربوط به داده‌ها بودند و در دوران همه‌گیری تصویب شده‌بودند، بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را به سرگیجه انداخته‌اند. برای مثال چیز ساده‌ای مثل یک امضای ایمیلی، بنابر بعضی تفسیرها از قوانین داده چین به عنوان اطلاعاتی در نظر گرفته می‌شود که اگر گیرنده‌اش خارج از چین باشد، شما را به دردسر می‌اندازد.

فضا برای کسب‌وکارهای خارجی در چین پیشتر از این هم نامطلوب بود، زیرا دولت خود این کشور محدودیت‌هایی را ایجاد کرده‌بود. البته این محدودیت‌ها در طرف آمریکایی هم بی‌پاسخ نماند و در میان یک کشمکش روزافزون ژئوپلتیکی، بسیاری از بنگاه‌های چینی در آمریکا به مشکل خوردند. بیش از 9 هزار بنگاه چینی تحت تحریم‌های غربی قرار گرفتند. حالا، شی فضای کسب‌وکار را بیش از پیش تنگ کرده‌است و بدتر آن‌که در این فضای تنگ، حتی حرکات محتاطانه می‌توانند منجر به فاجعه شوند.

ترس سرمایه

طی چند ماه اخیر موارد عجیبی پیش آمد که هر مدیر خارجی را در چین به هراس انداخت. در ماه مارس، پنج کارمند محلی گروه مینتز دستگیر شدند و دلیل این دستگیری تخطی بالقوه از قوانین مربوط به امنیت داده بود. یک ماه بعد تحقیق و تفحص از شرکت بِین، یک گروه مشاور آمریکایی، دقیقا به دلایلی مشابه صورت گرفت.

در ماه می تلویزیون دولتی چین تصاویری از هجوم پلیس به بنگاه پژوهشی کپویژن نشان داد. نمونه‌های شبیه به این و حتی تمدید مدت زندان برخی از بانکداران چینی، دائما در محافل مدیران خارجی پخش می‌شود. تمام شرکت‌های غربی که مورد برخورد دولت چین قرار گرفته‌اند تقید خود به قوانین این کشور را مجددا تصریح کرده‌اند.

این که چرا مقامات چینی مشاوران را هدف گرفته‌اند، هنوز روشن نیست. البته حدس‌هایی درباره اتهامات وارد آمده به دولت چین از سوی دولت آمریکا زده می‌شود، اما نبود شفافیت می‌تواند وضعیت را ترسناک‌تر هم کند.

برخی از خارجی‌ها از ادامه فعالیت خود منصرف شده‌اند. در روز ششم ژوئن، شرکت سوکویا کپیتال که یکی از معروف‌ترین چهره‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در سیلیکون ولی است، تصمیم گرفت که با شاخه چینی خود خداحافظی کند و این مسئله منجر به جدا شدن آن‌ها از هم خواهد شد. به گزارش فایننشال تایمز در روز دهم ژوئن، مایکروسافت چندین پژوهشگر سطح بالای خود در زمینه هوش مصنوعی را از چین به ونکوور کانادا منتقل خواهد کرد. دلیل این مسئله تا حدی ناشی از حفظ آن‌ها از دست رقبای چینی است، اما هراس از برخورد مقامات چینی هم در این تصمیم بی‌تاثیر نبوده‌است. مدیر یکی از بنگاه‌های مدیریت دارایی سوییس بدون این‌که بخواهد نامش فاش شود چنین می‌گوید: «به نظر من محیط چین دیگر قابل سرمایه‌گذاری نیست.»  بسیاری از مدیران خارجی با این نظر موافق هستند. البته، نباید این واقعیت را هم فراموش کرد که برای بسیاری از صاحبان کسب‌وکار، بازار چین چیزی نیست که بتوان به این راحتی‌ها از آن چشم پوشید. بنابراین، آن دسته از خارجی‌هایی که در چین می‌مانند، باید راه کنار آمدن با نه یک، بلکه دو ابرقدرت زورگو را یاد بگیرند.